Bệnh ký sinh trùng đường máu ở gà là nhóm bệnh truyền nhiễm do các loài ký sinh trùng xâm nhập vào máu, gây ra những hậu quả nghiêm trọng như thiếu máu, suy giảm miễn dịch, giảm năng suất trứng và thịt, thậm chí gây tử vong. Bài viết dưới đây của HB88 sẽ giúp bạn hiểu rõ từ A đến Z về căn bệnh nguy hiểm này trong chăn nuôi gia cầm.
Sơ lược về loại bệnh ký sinh trùng đường máu ở gà
Bệnh ký sinh trùng đường máu ở gà (Blood parasitic diseases in poultry) là thuật ngữ chỉ một nhóm các bệnh do các loài ký sinh trùng sống trong máu gây ra, phổ biến nhất là Plasmodium, Leucocytozoon, Haemoproteus, Trypanosoma và Aegyptianella pullorum.
Các loài ký sinh này xâm nhập vào máu gà thông qua côn trùng trung gian như muỗi, ve, rận, bọ mạt,… Sau đó, chúng phá hủy các tế bào máu (chủ yếu là hồng cầu), khiến gà bị thiếu máu trầm trọng, suy nhược, kém ăn, và dễ nhiễm các bệnh cơ hội khác.
Nguyên nhân xuất hiện bệnh ký sinh trùng đường máu ở gà
Bệnh ký sinh trùng đường máu ở gà là do các loài ký sinh trùng như Plasmodium spp., Leucocytozoon spp., Haemoproteus spp., Trypanosoma spp. hoặc Aegyptianella pullorum xâm nhập vào hệ tuần hoàn máu và phá hủy tế bào hồng cầu của gà. Dưới đây là những nguyên nhân xuất hiện bệnh phổ biến nhất:
Lây truyền qua côn trùng trung gian
Nguyên nhân chính khiến gà mắc bệnh ký sinh trùng đường máu là do sự lây truyền qua các loại côn trùng hút máu như muỗi, ve, bọ mạt, ruồi đen và rệp. Khi côn trùng hút máu gà nhiễm bệnh, chúng sẽ mang theo ký sinh trùng trong cơ thể.
Sau đó, khi chúng tiếp tục hút máu những con gà khỏe mạnh, ký sinh trùng sẽ được truyền qua máu, xâm nhập vào cơ thể gà mới và gây bệnh. Điều này lý giải vì sao bệnh thường xuất hiện và lây lan nhanh trong mùa mưa, khi côn trùng phát triển mạnh.
Môi trường chuồng trại kém vệ sinh
Một trong những yếu tố thuận lợi để ký sinh trùng phát triển là môi trường sống bẩn thỉu, ẩm thấp và thiếu ánh sáng. Chuồng trại không được dọn dẹp thường xuyên, phân thải ứ đọng và nước đọng trong máng uống sẽ là nơi lý tưởng cho côn trùng sinh sôi nảy nở.
Khi mật độ côn trùng tăng cao, nguy cơ lây nhiễm ký sinh trùng máu cũng tăng lên đáng kể. Ngoài ra, điều kiện vệ sinh kém cũng khiến gà dễ mắc nhiều bệnh khác, làm suy giảm sức đề kháng, tạo điều kiện cho ký sinh trùng phát triển nhanh hơn.
Không có biện pháp phòng chống côn trùng hiệu quả
Nhiều hộ chăn nuôi chưa chú trọng đến việc phòng ngừa côn trùng một cách bài bản. Không phun thuốc sát trùng định kỳ, không sử dụng lưới chắn muỗi, hoặc bỏ qua việc vệ sinh khu vực xung quanh chuồng nuôi khiến cho muỗi, ve, bọ mạt và ruồi cắn máu dễ dàng xâm nhập và phát triển. Đây là nguyên nhân gây Bệnh ký sinh trùng đường máu ở gà.
Sức đề kháng của gà suy giảm do stress
Gà khi bị stress do thay đổi thời tiết, mật độ nuôi quá đông, vận chuyển đường dài hoặc thiếu dinh dưỡng sẽ dễ bị suy giảm hệ miễn dịch. Khi hệ miễn dịch suy yếu, gà sẽ khó chống đỡ lại sự xâm nhập của ký sinh trùng.
Thậm chí, những con gà mang mầm bệnh trước đó nhưng chưa có biểu hiện lâm sàng, nếu rơi vào trạng thái stress cũng có thể bị phát bệnh và trở thành nguồn lây lan cho cả đàn.
Nhập gà giống không rõ nguồn gốc, không cách ly kiểm dịch
Việc nhập gà từ nguồn không đảm bảo, không có giấy chứng nhận kiểm dịch và không thực hiện cách ly trước khi nhập đàn là một trong những nguyên nhân gây bệnh ký sinh trùng đường máu ở gà.
Gà mới có thể mang sẵn ký sinh trùng trong máu nhưng chưa có triệu chứng. Khi nhập chung với đàn gà cũ, chỉ cần một vài con mang bệnh bị côn trùng đốt là đủ để phát tán ký sinh trùng ra khắp đàn, gây hậu quả nghiêm trọng cho cả hệ thống chăn nuôi.
Cách điều trị của bệnh ký sinh trùng đường máu ở gà
Việc điều trị bệnh ký sinh trùng đường máu ở gà đòi hỏi sự kết hợp giữa thuốc đặc trị, chăm sóc hỗ trợ và kiểm soát môi trường. Nếu được phát hiện sớm và điều trị đúng cách, gà có thể hồi phục hoàn toàn. Dưới đây là các phương pháp điều trị phổ biến hiện nay:
Sử dụng thuốc đặc trị ký sinh trùng máu
Hiện nay, một số loại thuốc được dùng phổ biến để tiêu diệt ký sinh trùng trong máu gà bao gồm:
- Sulfadimidin (Sulfadimethoxine): Là loại kháng sinh phổ biến trong điều trị ký sinh trùng máu. Liều dùng thường là 1 gam/1 lít nước uống, dùng liên tục trong 3–5 ngày.
- Quinapyramine sulfate: Có hiệu quả cao đối với các ký sinh trùng như Trypanosoma.
- Doxycycline hoặc Tylosin: Thường được kết hợp để điều trị các trường hợp nhiễm trùng kế phát do ký sinh trùng gây suy giảm hệ miễn dịch.
- Vitamin B12 và Acid folic: Hỗ trợ tái tạo hồng cầu, giúp gà hồi phục nhanh hơn khi bị thiếu máu.
Bổ sung chất điện giải và tăng sức đề kháng
Khi bị bệnh ký sinh trùng đường máu ở gà, gà thường mất nước và mệt mỏi. Do đó, việc bổ sung chất điện giải như Glucose + Vitamin C là rất cần thiết. Chúng giúp bù nước, tăng sức bền, giảm stress và nâng cao hiệu quả của quá trình điều trị.
Ngoài ra, nên kết hợp thêm các loại thuốc bổ trợ như:
- Super Vitamine, Bio B-complex, Men tiêu hóa để kích thích tiêu hóa và hỗ trợ hấp thu dinh dưỡng.
- Chế phẩm tăng miễn dịch như Imustim hoặc Imuno-max giúp gà hồi phục nhanh, chống lại sự tái phát của ký sinh trùng.
Cách ly gà bệnh và vệ sinh chuồng trại
Việc cách ly gà bệnh ngay khi phát hiện là vô cùng quan trọng để tránh lây lan sang những con khỏe mạnh. Gà bệnh nên được nuôi riêng trong khu vực thoáng mát, khô ráo, có máng ăn và nước riêng biệt.
Cùng với đó, cần vệ sinh chuồng trại sạch sẽ, thu gom phân và chất thải, phun thuốc sát trùng như Vikon-S, Benkocid, Han-Iodine… ít nhất 2 lần/tuần để tiêu diệt mầm bệnh và ngăn ngừa côn trùng.
Diệt côn trùng trung gian
Vì bệnh ký sinh trùng đường máu ở gà lây chủ yếu qua các loại côn trùng hút máu như muỗi, ve, rệp, bọ mạt… nên cần có biện pháp phun thuốc diệt côn trùng quanh chuồng và khu vực chăn nuôi. Một số loại thuốc diệt muỗi và côn trùng có thể sử dụng: Permethrin, Cypermethrin, hoặc thuốc dạng xông trừ mạt.
Đồng thời, người nuôi nên dùng lưới chắn côn trùng hoặc màn chắn muỗi để bảo vệ đàn gà vào ban đêm.
Kết luận
Bệnh ký sinh trùng đường máu ở gà là một mối nguy tiềm ẩn trong ngành chăn nuôi gia cầm mà người nuôi không nên chủ quan. Nếu trang bị kiến thức đầy đủ, áp dụng các biện pháp phòng ngừa chủ động và xử lý kịp thời được chia sẻ trong bài viết của HB88, bạn hoàn toàn có thể bảo vệ đàn gà khỏi thiệt hại nặng nề do bệnh gây ra.